تحلیل ویژگی‌های جریان سیال ذهن در مُعَلَّقات سَبع بر اساس شگردهای روایی

روایت، ابزاری شناختی برای فهم تجربه است و نظریة جریان سیال ذهن یکی از شیوه­های نوین و رایج روایتی در تحلیل آثار ادبی به شمار می­رود. محتوای اندیشه، در شیوة جریان سیال ذهن به­جهت توصیف دقیق و لحظه­ای؛ کارکردی بنیادین می­یابد و در قالب شگردها و تکنیک­­های روایی همچون تک­گویی درونی، نمایشی، خودگویی و دانای کل به شیوة اول، دوم یا سوم شخص ظاهر می­شود. پژوهش حاضر برآن است پس از اشاره­ای کوتاه به ویژگی‌ها و مؤلفه­های جریان سیال ذهن، با انتخاب هفت قصیدة عربی پیش از اسلام(معلقات سبع) و طرح هویت داستانی این قصیده­ها، آن­ها را در چارچوب تکنیک­های روایتی جریان سیال ذهن تحلیل کند. به عبارت دیگر، درصدد پاسخ گفتن به این پرسش هستیم که آیا می­توان بخشی از میراث شعری ادبیات عربی را در چارچوب جریان سیال ذهن جای داد؟ ذکر این نکته ضروری است که صفت جریان سیال ذهن به آن بخش از آفرینش­های ادبی اطلاق می­شود که همه یا بخشی از مشخصه­های این جریان را دارا باشند. با این توضیح، کاویدن معلقات سبع به معنای انتساب آن­ها به شیوة مورد نظر نیست؛ بلکه کوششی است تا کاربرد تکنیک­های مدرن روایتی را در آثاری از این دست نشان دهد. یافته­های پژوهش نشان می­دهد شاعران معلقات براساس انگیزه و اغراض شعری از یک تکنیک روایی غالب در کنار دیگر شگردهای روایی استفاده کرده­اند؛ تعداد این شگردها بین دو تا سه شکل متغیر است.